Krzem wspomaga burak

Dziesięcioletnie badania prowadzone w naszym kraju dowiodły pozytywnego wpływu stosowania dolistnego krzemu (Si) na plonowanie buraka cukrowego. Im trudniejsze były warunki do wzrostu i rozwoju roślin, tym efekty tego zabiegu były lepsze. Szczególnie korzystne uzyskano w warunkach suszy.

Rośliny buraka cukrowego opryskane krzemem mają bardziej wyprostowane liście, później więdną i szybciej odzyskują turgor niż niepotraktowane tym pierwiastkiem. Oprysku dolistnego krzemem nie powinno się jednak uważać za sposób podnoszenia plonu, ale raczej metodę ograniczania jego spadku powodowanego przez niekorzystne warunki. Świadczy o tym wielkość plonów uzyskiwanych w badaniach własnych w latach o zróżnicowanym przebiegu warunków pogodowych. W latach z suszą plony po zastosowaniu dolistnym krzemu były niższe niż w latach o większej ilości opadów bez stosowania tego pierwiastka. W bardzo suchym roku 2015 średnie plony korzeni z dziewięciu wariantów aplikacji dolistnej krzemu (trzy produkty stosowane jedno-, dwu- lub trzykrotnie każdy) wyniosły 62,8 t/ha, gdy rok wcześniej w tej samej lokalizacji przy w miarę optymalnej ilości opadów bez oprysku krzemem uzyskano 86,9 t/ha.

Krzem poprawia fizjologię

Prowadzone od kilku lat badania potwierdziły pozytywny wpływ stosowania dolistnego krzemu na parametry fizjologiczne roślin buraka cukrowego, takie jak: wskaźnik powierzchni liści (z ang. LAI), absorpcję fotosynte-tycznie aktywnej radiacji (z ang. PAR) oraz znormalizowany różnicowy wskaźnik wegetacji (z ang. NDVI). Wskaźnik LAI to stosunek powierzchni liści do powierzchni gleby. Fotosyntetycznie aktywna radiacja to promieniowanie słoneczne (400-700 nm), które może być zabsorbowane przez barwniki fotosyntetyczne na potrzeby fotosyntezy. Do momentu pełnego zakrycia międzyrzędzi przez rośliny buraka (przy wskaźniku LAI wynoszącym 2,5-3,0) występuje ścisła zależność między wartością wskaźnika LAI a ilością pochłoniętej fotosyntetycznie aktywnej radiacji oraz ilością pochłoniętego promieniowania, a plonami cukru. Plon cukru buraka jest wprost proporcjonalny do ilości pochłoniętego przez liście promieniowania słonecznego wykorzystywanego w procesie fotosyntezy.

Wskaźnik NDVI informuje o kondycji roślin i zawartości chlorofilu. Opiera się Zdjęcia: Artyszak na kontraście między największym odbiciem w paśmie bliskiej podczerwieni a absorpcją w paśmie czerwonym. Im gęstsze, bogatsze w chlorofil i bardziej zielone są rośliny, tym więcej pochłaniają światła czerwonego oraz odbijają w paśmie bliskiej podczerwieni. I odwrotnie – im rośliny rzadsze i mniej zielone, tym więcej światła jest odbijane przez powierzchnię gleby. Wskaźnik NDVI jest wykorzystywany w rolnictwie precyzyjnym do różnicowania dawki azotem w zależności od zieloności roślin.

Rośnie plon korzeni

Obserwowany w doświadczeniach wzrost plonu cukru (biologicznego i technologicznego) pod wpływem zastosowania krzemu wynikał z przyrostu plonu korzeni, a ten byt spowodowany większą masą korzenia niż w przypadku braku stosowania tego pierwiastka. Wpływ krzemu podawanego dolistnie na jakość technologiczną korzeni był niejednoznaczny, ale w większości przypadków nie miał na nią istotnego wpływu. Pod pojęciem jakości technologicznej korzeni należy rozumieć zawartość cukru i składników melasotwórczych (azotu-a-aminowego, jonów potasu i sodu), które utrudniają wydobycie cukru w cukrowni. Ważne jest, że po zastosowaniu krzemu nie następuje jej pogorszenie. Z wieloletnich obserwacji wynika, że aplikacja dolistna krzemu ma korzystny wpływ na zmniejszenie strat plonu powodowanych przez chwościka buraka. W jednym z doświadczeń przeprowadzonych w Sahryniu na Zamojszczyźnie w 2019 r. plon cukru zarówno biologiczny, jak i technologiczny wzrastał w kierunku: kontrola – 3-krotna aplikacja dolistna nawozu z krzemem – 4 opryski fungi-cydowe – 3-krotna aplikacja dolistna nawozu z krzemem + 4 opryski fungicydowe. Należy podkreślić, że miejsce badań odznaczało się silnym zagrożeniem ze strony chwościka buraka. W zeszłym roku presja była bardzo silna, o czym świadczyła liczba wykonanych oprysków fungicydami.

Technika zabiegu

Pierwszy oprysk dolistny nawozami lub stymulatorami wzrostu zawierającymi krzem w uprawie buraka powinno się wykonać w fazie 6 liści, chociaż niektórzy ich producenci zalecają zrobić to wcześniej, już w fazie 4 liści. Z moich obserwacji wynika, że jest to trochę za wcześnie, bo powierzchnia liści roślin jest wówczas jeszcze zbyt mała. Na rynku są produkty, które poleca się zastosować tuż przed całkowitym zakryciem międzyrzędzi, a inne w fazie, gdy liście pokrywają całkowicie międzyrzędzia .

W tym roku ze względu na suszę problemem mogą być piętrowe wschody buraka i duże zróżnicowanie wielkości roślin na plantacji. W takiej sytuacji trudno będzie określić fazę wzrostu roślin. Trzeba więc brać pod uwagę te rośliny, które dominują na plantacji. Zależnie od produktu rekomendowane jest wykonanie od jednego do nawet czterech zabiegów.

Co z mieszaniem?

Nawozy i stymulatory zawierające krzem są bardzo zróżnicowane pod względem właściwości fizycznych i chemicznych. Dlatego jedne produkty można stosować łącznie z nawozami dolistnymi i/lub środkami ochrony roślin (głównie fungicydami), a inne nie. Informacji na ten temat należy poszukać u producenta danego produktu. Zawsze jednak przed przygotowaniem mieszaniny powinno się wykonać na niewielkiej próbce test mie-szalności, aby uniknąć przykrych niespodzianek w postaci niekorzystnych reakcji i wytrącania się krzemu.

Nawet jeżeli właściwości chemiczne danego produktu nie pozwalają na zastosowanie go w mieszaninie, zastosowanie krzemu solo może być dla rolnika opłacalne. (dr hab. inż. Arkadiusz Artyszak Szkota Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie)

(Nowoczesna Uprawa)